وضعیتی فرهنگی، اجتماعی  تاریخی ایرانیان در دو قرن اخیر به‌گونه‌ای رقم خورده که مسئله خواندن را تبدیل به یک پدیده بغرنج کرده است و به نظر می‌رسد قبل از هرگونه تحلیل باید این وضعیت تاریخی را مورد کندوکاو قرار داد.

هیچ گروه تربیتیِ متشکلی در کشور وجود ندارد که بتواند به صورت ریشه‌ای و عمیق مشکلی از مشکلات آموزشی و تربیتی حتی یک استان را برطرف نماید چه برسد به کل کشور.